Pháp luật Việt Nam đã có cơ chế để bảo vệ quyền lợi cho những người thân yếu thế trong gia đình. Dù người lập di chúc có ý định để lại tài sản cho ai đi nữa, một số người vẫn được pháp luật bảo đảm quyền được hưởng một phần di sản nhất định. Điều 644 Bộ luật Dân sự năm 2015 có quy định rõ về vấn đề này.
1. Những trường hợp không phụ thuộc vào nội dung của di chúc mà vẫn được hưởng tài sản thừa kế
Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó, trừ khi họ là những người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 620 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại Khoản 1 Điều 621 của Bộ luật này:
- Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
- Con thành niên mà không có khả năng lao động.
2. Ví dụ minh họa
Giả sử ông Nguyễn Văn A có vợ là bà Lê Thị B, ông A có bố mẹ đẻ và đều còn sống. Ông A, bà B có ba người con là Nguyễn Văn C (24 tuổi), Nguyễn Thị D (19 tuổi) bị teo cơ bắp chân, không có khả năng lao động, con thứ ba là Nguyễn Văn E (15 tuổi).
Ông A lập di chúc như sau: Sau khi ông chết thì toàn bộ di sản của ông trị giá khoảng hai tỷ đồng sẽ cho toàn bộ con trai cả của ông là Nguyễn Văn C.
Song theo quy định tại Điều 644 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì: Bố, mẹ ông và con chưa thành niên – anh E cùng chị D – con đã thành niên nhưng không có khả năng lao động vẫn được hưởng hai phần ba của một suất thừa kế.
Cụ thể: Nếu chia thừa kế theo quy định của pháp luật thì: Bố, mẹ, vợ và ba con đều được hưởng, tức là di sản này chia làm 5 phần, mỗi phần được 333.000.000 đồng. Hơn nữa, theo quy định tại Điều 644 nêu trên thì bố, mẹ, vợ, D và E sẽ được hưởng ⅔ của mỗi suất trên nên mỗi người được 222.000.000 đồng.
Như vậy, tổng cộng năm người được hưởng 1.445.000.000 đồng. Di sản của ông A còn lại 555.000.000 đồng, phần này anh C sẽ được hưởng thừa kế theo di chúc của ông A.
3. Trường hợp nào sẽ không được hưởng quyền này?
Mặc dù được pháp luật ưu tiên, những người thừa kế nêu trên vẫn có thể mất quyền hưởng nếu họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại Khoản 1 Điều 621 của Bộ luật Dân sự 2015:
- Bị kết án vì cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe của người để lại di sản hoặc có hành vi ngược đãi, xúc phạm nghiêm trọng người đó;
- Không thực hiện nghĩa vụ nuôi dưỡng đối với người để lại di sản;
- Có hành vi giết người thừa kế khác để chiếm đoạt phần di sản của họ;
- Gian dối, cưỡng ép, giả mạo, sửa chữa, che giấu hoặc hủy hoại di chúc nhằm trục lợi
Như vậy, pháp luật dân sự Việt Nam luôn có cơ chế bảo đảm quyền lợi cho những người thân thiết và yếu thế trong gia đình. Ngay cả khi người lập di chúc mong muốn để lại toàn bộ tài sản cho một cá nhân, thì con chưa thành niên, con đã thành niên nhưng mất khả năng lao động, cha, mẹ, vợ hoặc chồng vẫn được bảo lưu một phần di sản, trừ khi họ thuộc diện không có quyền thừa kế hoặc tự nguyện từ chối.
Nếu bạn đang gặp khó khăn, vướng mắc về việc phân chia tài sản thừa kế hoặc cần tư vấn cách bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình, hãy liên hệ ngay với Công ty Luật TNHH Tầm Nhìn Viets – đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm, tận tâm luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong mọi tình huống. Chúng tôi cam kết mang đến giải pháp pháp lý tối ưu, nhanh chóng và hiệu quả nhất cho khách hàng.